काठमाडौँ । भारत  र क्यानाडाको सम्बन्धमा तनावकाबीच भारतले कार्यवाहक राजदूत स्टेवार्ट रस ह्वीलरसहित ६ क्यानाडेली कूटनीतिज्ञलाई भारतबाट निष्काशन गरेको छ । उनीहरुलाई भारत छाड्न आगामी शनिबार अक्टोबर ३ तारिखसम्मको समय दिइएको छ । अर्कोतर्फ क्यानाडाले पनि भारतका ६ कूटनीतिज्ञलाई देश छाड्न भनेको छ ।

यसअघि भारतीय विदेश मन्त्रालयले क्यानाडास्थित आफ्ना उच्चायुक्त सञ्जयकुमार वर्मालाई पनि फिर्ता बोलाएको थियो । ट्रुडो सरकारले आइतबार पठाएको पत्रपछि यो कारबाही भएको हो । यसमा भारतीय उच्चायुक्त र केही अन्य कूटनीतिज्ञलाई क्यानाडेली नागरिकको हत्यामा शंकास्पद नाम दिइएको थियो ।

क्यानाडेली नागरिकको बारेमा जानकारी दिइएको छैन। तर यसलाई खालिस्तानी आतंकवादी हरदीप सिंह निज्जरको हत्यासँग जोडिएको छ ।

त्यसको एक दिनपछि सोमबार साँझ ६ बजे भारतले कडा आलोचना गर्दै क्यानाडाका राजदूतलाई बोलाएर ‘क्यानडाले लगाएको आरोप निराधार भएको’ भनेको थियो । यसपछि भारतले क्यानडामा रहेका आफ्ना उच्चायुक्त र अन्य कूटनीतिज्ञहरूलाई फिर्ता बोलाउने जानकारी दिएको थियो ।

भारतका लागि क्यानडाका उप९उच्चायुक्त स्टुअर्ट ह्वीलरले विदेश मन्त्रालयबाट बाहिरिदै भने, ‘भारतले लामो समयदेखि माग गरेको क्यानाडा सरकारले गरेको छ । ‘हामीले क्यानाडाको भूमिमा क्यानाडाली नागरिकको हत्यामा भारतीय एजेन्टहरूलाई जोड्ने बलियो प्रमाणहरू उपलब्ध गराएका छौँ । अब यी आरोपमा भारतले के कारबाही गर्छ त्यो हेर्न बाँकी छ । यो दुवै देशको हितमा छ । क्यानाडा सहयोग गर्न तयार छ’, क्यानाडाले भनेको थियो । 

अर्कोतर्फ भारतीय विदेश मन्त्रालयले भनेको छ, ‘हामीलाई क्यानाडा सरकारले उच्चायुक्त वर्मालाई सुरक्षा दिन विश्वास गर्दैनौँ । भारतले यी बेतुका आरोपहरूलाई कडाइका साथ अस्वीकार गर्दछ । यसको पछाडि ट्रुडो सरकारको राजनीतिक एजेन्डा छ, जुन भोट बैंकबाट प्रेरित छ । क्यानडाले लामो समयदेखि यस्तो गर्दै आएको छ । उनको मन्त्रिपरिषद्मा भारतविरुद्ध चरमपन्थी र पृथकतावादी एजेन्डासँग सम्बन्धित व्यक्तिहरू समावेश छन् ।’

 ट्रुडोले सेप्टेम्बर २०२३ मा केही आरोप लगाएका थिए । तर क्यानाडा सरकारले पटकपटक सोध्दा पनि भारत सरकारसँग एउटा प्रमाण पनि बाँडेको छैन । यो नयाँ आरोप पनि यस्तै ढंगले लगाइएको छ ।

क्यानाडाका प्रहरी आयुक्त माइक डुहेमेले पनि पत्रकार सम्मेलन गरेका थिए । उनले क्यानाडामा रहेका भारतीय कूटनीतिज्ञ र अधिकारीहरूले आफ्नो पदको दुरुपयोग गरी गोप्य रूपमा भारत सरकारका लागि सूचना संकलन गरेका आरोप लगाएका छन् । यसका लागि भारतीय अधिकारीहरूले एजेन्टहरू प्रयोग गरेको उनले बताए ।

भारतले संकलन गरेको सूचनालाई दक्षिण एसियाली जनतालाई लक्षित गर्न प्रयोग हुने गरेको उनले बताए । 

जुन १८, २०२३ को साँझ क्यानाडाको सरे सहरमा रहेको गुरुद्वाराबाट निस्कने क्रममा हरदीप सिंह निज्जरको गोली हानी हत्या गरिएको थियो । गत वर्ष सेप्टेम्बर १८ मा क्यानाडाका प्रधानमन्त्री ट्रुडोले निज्जरको हत्यामा भारत सरकारको संलग्नता रहेको आरोप लगाएका थिए जसलाई भारतले अस्वीकार गरेको थियो ।

निज्जर हत्याका तीन अभियुक्त पक्राउ परेका थिए । आरोपी तीनै जना भारतीय नागरिक हुन् । त्यसपछि भारतले यो क्यानाडाको आन्तरिक मामिला भएको बताएको थियो ।